Korku, bir belirsizlik karşısında tehdit algısı ile tetiklenen, hissettiğimiz rahatsız edici ve olumsuz duygudur. Evrensel bir duygu olarak nitelendirilen korku, insanı tehlikelerden korur. Gelişiminin bir parçası olarak çocuklarda korku sıklıkla rastlanır. Bu korkular daha çok gelip geçicidir. Düşünülenin aksine; çocuğunuzun ruh dünyasının olgunlaştığını gösterir.
Çocuklarda karşılaşılan korku türleri; gelişim dönemlerine göre çeşit ve sıklık olarak birbirinden farklılık gösterir. Bebeklik döneminde çevrelerinde ani, yeni ve bilinmeyen durumları kapsayan yüksek ses, parlak ışık, fiziksel desteğin aniden kaybolmasından ve yabancılardan korkarken okul öncesi dönemde karanlıktan, anne-babanın terk etmesinden ve hayalî varlıklardan (cadı, canavar, hayalet gibi) korkabilir. Benzer şekilde okul döneminde evden ayrılarak okula başlamasından, yalnız kalmasından, kendisine zarar gelmesinden ve doğal afetlerden (deprem, sel gibi) korkarken ergenlik döneminde kendisiyle alay edilmesinden, dışlanmasından veya beğenilmemesinden korkabilir.
Bu bağlamda korkunun normal olduğunun bir kez daha altını çizerken eğer çocuğunuzun hayatını çok sıkıntılı hale getirmiyorsa bir sorun olmadığını hatırlatmakta fayda var. Sizler, ebeveyn olarak doğrudan çocuğunuzun korkusunun üstüne gitmek yerine korkusuna eşlik edebilirsiniz.
Ebeveyn Olarak Çocuğunuzun Korkusuna Eşlik Etmek
Dünyaca ünlü Psikoterapist Isabelle Filliozat; ebeveyn olarak çocuğunuzun korkusuna eşlik etmeyi 8 aşamayla açıklamaktadır. Hadi gelin, bu aşamalara daha yakından bakalım:
Hissettiği Duyguya Saygı Duymak
Çocuğunuzun size güvenmesi için bu şarttır. Onun hissettiği korku, size mantıksız gelse bile saygı göstermelisiniz. Çünkü onun korkmak için mutlaka nedenleri vardır. Bu nedenleri bazen kendisi de açıklayamaz; ancak burada önemli olan onu anladığınızı ve korktuğu her neyse, ona saygı duyduğunuzu hissettirmenizdir.
Dinlemek
Dinlemek sadece çocuğunuza kulak vermek değil, onun gerçek hislerini ifade edebilmesine yardım etmenizdir. Burada çocuğunuz korkularının yargılanmadan dinleneceğinden emin olmalıdır. Onu dinlerken olduğu gibi kabul edildiğini hissetmesi ve daha derinlerdeki sesini duyabilmesi, korkusunu keşfetmesinde sağlıklı bir yol olacaktır. Bedeninizle ve kalbinizle anlatacaklarını dinledikten sonra; önce onu anladığınızı ifade eden cümleler (“seni anlıyorum, senin için çok zor olmalı” gibi) kurabilirsiniz. Daha sonra ise ona açık uçlu sorular sorarak yardımcı olabilirsiniz. Ancak burada “neden?” sorusunu sormamaya gayret etmelisiniz. Çünkü bu soru suçlayıcı olarak anlaşılabilir ve duyguları değil, düşünceyi harekete geçirebilir. Onun yerine; içinde bulunduğu durumu uzun uzadıya konuşacağı ve duygularını paylaşacağı soruları sorabilirsiniz (“seni korkutan ne, neye ihtiyaç duyuyorsun, senin için neler yapabilirim?” gibi).
Kabul Etmek ve Anlamak
5Y4O5P6B9W8U2
Çocuğunuzun hissettiği korkuyu kabul ederseniz onu onayladığınızı hissedebilir. Hissettiği şeyi hissetmeye hakkı olduğunu anlamak onu rahatlatacaktır. Onu bir an önce korkusundan kurtarmaya çalışmaya ya da hemen sorunu çözmeye çalışmayın. Şefkat ve sempatiyle onu kabul edip anladığınızı ifade eden cümleler kurabilirsiniz (“korkmanı anlıyorum, burası gerçekten çok yüksek” gibi).
“Ben de” Demek
Çocuğunuz kendi hissettiklerinden bahsettikten sonra siz de bugüne dair ya da geçmişte hissettiğiniz korkularınızdan bahsedebilirsiniz. Çocuklar, çoğu zaman anne-babalarının da bir zamanlar çocuk olduğu gerçeğini unutur. Küçük bir çocukken yaşadığınız korkuları sizden duymak ona kendisini iyi hissettirecektir. Burada ‘kork-muş gibi’ değil, geçmişte gerçekten hissettiğiniz korkuyu anlatmanız önemlidir. Özellikle onun korkmadığı bir korkuyu anlatmayı seçerseniz; o sırada kendisini sizden daha güçlü görerek korkusuyla yüzleşmesine de yardımcı olabilirsiniz.
İç ve Dış Kaynakları Arayın
Daha önce yendiği bir korkusundan örnek vererek ona hatırlaması için zaman verebilirsiniz. Hatırlamasına yardımcı olduktan sonra destekleyici cümleler kurabilirsiniz (“daha önce de şöyle bir korkun vardı ama sonra onu yendin; şimdi yeni korkunda da aynısını deneyelim mi?” gibi).
Enerjisini Boşaltmasına Yardım Edin
Çocuğunuz korktuğunda diyaframı kasılır. Öncelikle onu gevşetmesine yardımcı olacak etkinlikler yapmanız önemlidir. Derin nefes almak, şarkı söylemek, bağırmak, kahkaha atmak gibi etkinlikler baskı hissinden kurtulmasına katkı sağlar. Siz de onunla birlikte yapabilirsiniz. Böylece kendini yalnız hissetmeyecektir. Eğer bu etkinlikleri yapamayacak kadar gerginse; kendisini bu durumdan korkmayacak birinin yerine koymasını isteyerek yeniden denemesini sağlayabilirsiniz. Sonrasında içindeki bu gücün ve güvenin kendisinde olduğunu belirtmeniz gereklidir.
İhtiyaç Duyduğu Bilgileri Vermek
Çocuğunuz kendi kaynaklarına ulaştıktan sonra korktuğu her neyse onunla ilgili açıklayıcı bilgiler verebilirsiniz. Çünkü korkan çocuğunuz aslında rahatlamaya ve bilgiye ihtiyaç duyuyordur. Burada önemli olan ihtiyaç duyduğu bilgiyi çok erken vermemektir. O zaman sizi duyamaz. Yukarıda bahsedilen sıralamada olduğu gibi çocuğunuzun hislerini ifade etmesine yardımcı olup kendi kaynaklarına ulaşmasını sağladıktan sonra açıklamanızı dikkatle dinleyecek duruma geldiğinde konuşabilirsiniz. Böylece düşünmesine yardımcı olabilirsiniz. Belki korkusuyla ilgili kitaplar alabilir, filmler izleyebilirsiniz. Korktuğu her neyse, onunla ilgili araştırma yapmasına fırsat verebilirsiniz. Böylece kendisini daha güçlü hissetmesine de yardımcı olabilirsiniz.
Korkusuna Karşı Farklı Cevaplar Hazırlatın
Çocuğunuz korkusuna karşı tatmin edici çözümler bulduğunda durmasını ya da başka alternatifler üretmesini isteyebilirsiniz. Burada fikirlerini “iyi” ya da “kötü” olarak değerlendirmemeye dikkat etmelisiniz. Çünkü bu değerlendirmeyi onun yapması daha doğru olacaktır. Siz alternatifler üretmesine yardımcı olacak cümleler (“başka neler yapabilirsin?” gibi) kurarak destek olabilirsiniz.
Ebeveyn olarak çocuğunuzun korkusuna eşlik edebileceğiniz aşamaları ayrıntılarıyla açıkladıktan sonra sizlere hatırlatmak istediğim çok önemli bir husus var:
Doğru yaklaşımınıza rağmen çocuğunuzun korkusunu birlikte aşamıyorsanız, gündelik hayatınızı sekteye uğratıyorsa ve komplike bir şekilde size ve çocuğunuza zarar vermeye başladıysa mutlaka bir uzmandan yardım almayı ihmal etmeyiniz.
Uzman Psikolojik Danışman Ece Şahin
Kaynak: Doktor Sitesi https://www.doktorsitesi.com/blog/makale/cocuklarda-korku-eslik-edin